Κάθε μέλος ενός συνόλου, εθνικού ή ταξικού ή άλλου, έχει την δική του ιδέα για το περιεχόμενο της ταυτότητας αυτής και τον δικό του ιδεολογικό τρόπο να την αντιλαμβάνεται. Η συλλογική ταυτότητα είναι η συνισταμένη αυτών των ιδεών και αντιλήψεων του κάθε ξεχωριστού μέλους του συνόλου.
Και έτσι, κάθε αναφορά μας σε μια συλλογική ταυτότητα η οποία γίνεται αγνοώντας το παραπάνω, καθίσταται άμεσα προβληματική.
Εν ολίγοις όταν μιλάμε τεχνικά-γνωσιολογικά για μια συλλογική ταυτότητα είμαστε πάντα αναγκασμένοι να μιλάμε για μέσους όρους. Δηλαδή δεν πρόκειται για “ακριβή επιστήμη” (με την έννοια του exact science).
Για παράδειγμα έχω την άποψη για τον εαυτό μου πως ανήκω σε μια οικονομική τάξη ή σε μια πολιτική παράταξη (δεξιά, αριστερή ή αναρχική) ή σε μια θρησκευτική πίστη. Ουσιαστικά με την τοποθέτησή μου αυτή αποδέχομαι πως μοιράζομαι μαζί με χιλιάδες άλλους, -τους οποίους αυτούς άλλους και την ξεχωριστή τους ειδική και συγκεκριμένη οπτική για το ζήτημα δεν γνωρίζω-, μια κοινή ταυτότητα.
Στην οποία κοινή μας ταυτότητα εγώ, και μόνον εγώ, δίνω ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο. Το ειδικό δικό μου. Και για την αποδοχή του οποίου περιεχομένου, στις λεπτομέρειές του, δεν μπορώ να είμαι σίγουρος παρά μόνο για τον εαυτό μου. Και για κανέναν άλλο. Εργαζόμενο, δεξιό, αριστερό, αναρχικό, χριστιανό, καθολικό, μουσουλμάνο, έλληνα, ιταλό ή γάλλο. Η ταυτότητα είναι, και πάντα θα είναι, υπό αυτή την έννοια, μια εντελώς προσωπική υπόθεση. Δηλαδή ακόμα και μιας συλλογικής ταυτότητας το περιεχόμενο γίνεται μια προσωπική υπόθεση.
Γίνεται χειρότερο αν προσθέσουμε στην εξίσωση τον παράγοντα τόπο και εποχή.
Ετσι αναγκαστικά και η επιστήμη που θα ασχοληθεί με το ζήτημα της κάθε μας ταυτότητας είναι αναγκασμένη να κατασκευάσει έναν λίγο πολύ αυθαίρετο μέσο όρο ώστε κάπως να κάνει την δουλειά της.
Ενα άλλο σοβαρό ζήτημα, σχετικό με τις ταυτότητές μας αυτές, και όχι μόνο με την εθνική μας ταυτότητα, ανακύπτει αμέσως αμέσως από την πολιτική ωφέλεια που μπορούν να αποκομίσουν διάφοροι εξουσιασμοί και εξουσιασμοί, στην προσπάθειά τους, με μοχλό την ή τις ταυτότητές μας, να μας καταστήσουν πολιτικά και πνευματικά υποτελείς και υπηκόους τους, ώστε να πετύχουν κάποιους δικούς τους σκοπούς.
Αυτή είναι η συγκεκριμένη πολιτική χρήση των υπαρκτών κατά τα άλλα ταυτοτήτων μας. Και εδώ γίνεται κακή χρήση πολύ συχνά. Κακή πολιτική χρήση. Και αυτή η κακή πολιτική χρήση δεν γίνεται μόνο στην εθνική μας ταυτότητα.
Κακή πολιτική χρήση των πολλών ταυτοτήτων μας, της εθνικής, της ταξικής, της κλπ κλπ ταυτότητάς μας, για ιδιοτελείς πολιτικούς σκοπούς γίνεται κάθε λεπτό της ζωής μας. Δεν είναι κάτι καινούριο αυτό.
Ούτε κάτι που γίνεται ή έγινε μόνο με την εθνική μας ταυτότητα.
ΥΓ. Οι σύγχρονοί μας επιστήμονες, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, φιλόσοφοι κλπ, έχουν γράψει άπειρες σελίδες για να εξηγήσουν την διαδικασία συγκρότησης του εγώ, της ταυτότητάς μας, ατομικής και συλλογικής. Χρησιμοποιούν αρκετοί από αυτούς τον όρο φαντασιακό (the imaginery), αλλά ο όρος δεν έχει το ίδιο περιεχόμενο για όλους τους (Jacques Lacan, Κ. Καστοριάδης, Slavoj Zizek -αυτός που είχε πει, για αστείο το είπε ο άνθρωπος, πως όποιος δεν ψηφίσει Σύριζα του αξίζει να σταλεί σε γκουλάγκ-, κλπ), παρότι το σύνηθες είναι να συνδέεται από όλους τους με την έννοια ή την διαδικασία της συγκρότησης του εγώ και της ταυτότητάς μας, ατομικής και συλλογικής, δηλαδή της εικόνας που έχουμε για τον εαυτό μας.
Εκεί στα σχετικά με το “φαντασιακό” ξέχασα να αναφέρω τον Benedict Anderson, πολιτικό επιστήμονα και ιστορικό, που στο βιβλίο του “Φαντασιακές Κοινότητες” (Imagined Communities) έγραψε το καταπληκτικό: “nations inspire love, and often profoundly self-sacrificing love” (που σημαίνει “το έθνος εμπνέει αγάπη, και συχνά βαθειά αυτο-θυσιαστική αγάπη”).
Η έννοια που δίνει ο Anderson στο “φαντασιακό” δεν έχει την έννοια του φανταστικού. Ονομάζει τις κοινότητες φαντασιακές, διότι πλέον στον σύγχρονο κόσμο οι κοινότητες αυτές είναι τόσο μεγάλες και τόσο εξαπλωμένες -σε σχέση με τις προϊστορικές εθνικές κοινότητες- ώστε δεν είναι δυνατόν να γνωρίζονται όλα τα μέλη μεταξύ τους και να γνωρίζουν το καθένα τις απόψεις των άλλων για την κοινή τους ταυτότητα.
Γενικά ο αγγλικός όρος imaginery και imagined είναι προβληματικός στην μετάφρασή του στην ελληνική καθώς η αγγλική λέξη από την οποία προέρχεται είναι η λέξη image που σημαίνει εικόνα, είδωλο κλπ.
Θραξ Αναρμόδιος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου