Βρέχει ανθρώπους τις τελευταίες μέρες. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, υπηρεσιακοί, πέφτουν συνεχώς από τα σύννεφα, καθώς μαθαίνουν ότι υπάρχουν διεφθαρμένες ΜΚΟ στην Ελλάδα. Σαν τις μαθήτριες του παρθεναγωγείου που μόλις έμαθαν ότι συνάδελφός τους πιάστηκε «επί τω έργω», συζητάνε με έκπληξη και ταραχή για αυτό που απλώς δεν θέλουν να παραδεχθούν ότι γνωρίζανε.
Κανείς όμως δεν δικαιούται να ξαφνιάζεται με αυτό το θέμα.
Στην Ελλάδα λειτουργούν εκατοντάδες ΜΚΟ που κανένας δεν ξέρει ποιες είναι και τι κάνουν. Στη χώρα που σε κάθε χωριό υπάρχουν και από 7 σύλλογοι, όποιος δεν έχει καταλάβει το ανεξέλεγκτο της κατάστασης, είναι επειδή απλώς δεν έχει αναρρωτηθεί.
Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει ένα μητρώο ΜΚΟ που περιλαμβάνει μόνο όσους χρηματοδοτεί (ή έχει ή μπορεί να χρηματοδοτήσει) και η Πολιτική Προστασία μετά από χρόνια παλινδρομήσεων φαίνεται να έχει καταλήξει σε κάτι που μοιάζει με μητρώο εθελοντικών ομάδων. Πέραν αυτών το χάος, ενώ όσες προσπάθειες έγιναν να οργανωθεί η πληροφορία για τις ΜΚΟ (πχ από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) στραγγαλίστηκαν οικονομικά και έμειναν στα αζήτητα.
Οι ΜΚΟ στην Ελλάδα είναι στην πλειονότητά τους κρατικοδίαιτες και λειτουργούν υπό καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας. Και αυτό δεν το γνωρίζαμε; Αλήθεια, κανένας από όλους αυτούς τους «ξαφνιασμένους» πολιτικούς και δημοσιογράφους δεν αναρωτήθηκε ποτέ με ποιόν τρόπο η χώρα μας εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της για παροχή αναπτυξιακής βοήθειας ή εξασφαλίζει στοιχειώδεις υπηρεσίες κοινωνικής αρωγής, χωρίς ποτέ κανένα υπουργείο ή πολιτικός να μιλάει για αυτά; Κανένας δεν είχε καταλάβει ότι αυτό συμβαίνει επειδή τα έχει «αναθέσει»; Ή καλύτερα επειδή τα έχει «εκχωρήσει», καθώς όταν αναθέτεις είθισται να επιστρέφεις και να ελέγχεις το έργο που έχει παραχθεί.
Κανείς ποτέ δεν πρόσεξε τον τεράστιο αριθμό από μαγαζάκια που λειτουργούν στη χώρα από διαφόρους προβεβλημένους και μη, και τα οποία υπάρχουν, λειτουργούν γραφεία και δραστηριοποιούνται, χωρίς κανείς να ξέρει τι ακριβώς κάνουν και από πού χρηματοδοτούνται; Κανείς δεν είχε προσέξει τον κύριο που εξιχνίασε χθες η ΕΛΑΣ, ο οποίος λειτουργούσε ένα ιδιωτικό πυροσβεστικό σώμα και φιγουράριζε πρώτη μούρη σε κάθε σχετική έκθεση και εκδήλωση, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν για το τι και πως κάνει και πού βρίσκει τους πόρους του; Κανείς δεν είχε ποτέ αναρωτηθεί πως είναι δυνατόν στη χώρα που η αποναρκοθέτηση απαγορεύεται να υλοποιείται από οποιονδήποτε εκτός του στρατού, να επιτρέπεται να λειτουργεί ΜΚΟ με αυτό το αντικείμενο;
Ο χώρος των ΜΚΟ στην Ελλάδα έχει ένα υγιές κομμάτι που με διαφάνεια και υπευθυνότητα παλεύει για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον, τον πολιτισμό ή παρέχει βοήθεια σε ανήμπορους συνανθρώπους μας, αλλά έχει και πολύ σαπίλα.
Και η σαπίλα μίας ΜΚΟ είναι η χειρότερη σαπίλα από όλες, επειδή αφορά κάτι πολύ περισσότερο από την κατάχρηση χρήματος. Αφορά την κατάχρηση της εμπιστοσύνης της κοινωνίας και την αποστέρηση πόρων και ενδιαφέροντος από αυτούς που πραγματικά τα χρειάζονται.
Πολύ καλά κάνει η ΕΛΑΣ και ασχολείται με αυτό το θέμα, και πολύ καλά θα κάνει η Δικαιοσύνη να είναι αμείλικτη με αυτούς που εμπλέκονται. Πολύ καλά θα κάνουν και οι δημοσιογράφοι να ασχοληθούν και να ερευνήσουν.
Και πολύ καλά θα κάνουμε όλοι μας να πάψουμε να κάνουμε τις ξαφνιασμένες παρθένες και να ανοίξουμε έναν ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο για το πώς θα «στρώσει» αυτή η κατάσταση.
Για το πως θα εξασφαλίσουμε ότι υπάρχει επαρκής πληροφόρηση για τη λειτουργία του χώρου των ΜΚΟ, για το πώς θα εγκαθιδρυθεί μία κουλτούρα διαφάνειας και οι απαραίτητες για αυτήν δομές, για το πώς οι πολίτες θα «εκπαιδευτούν» για να ασκούν έλεγχο και να απαιτούν λογοδοσία από τις ΜΚΟ που – σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό - τους εκπροσωπούν. Για το πώς η Πολιτεία θα πάψει να «εκχωρεί» λειτουργίες της και θα αρχίσει να τις «αναθέτει» με ξεκάθαρους όρους και σαφείς διαδικασίες παρακολούθησης και αξιολόγησης.
Η χώρα χρειάζεται ένα πλαίσιο για τη λειτουργία των ΜΚΟ, αλλά δεν πρέπει να ελπίζουμε ότι ο χώρος θα κανονιστεί με νόμους. Κάτι τέτοιο είναι πρακτικά αδύνατον και είναι και αντίθετο με το θεμέλιο της Κοινωνίας των Πολιτών, δηλαδή με το δικαίωμα των πολιτών να συνασπίζονται ελεύθερα και ανεξάρτητα για να διεκδικήσουν αυτό που θεωρούν δίκαιο ή να προωθήσουν έναν (κατά την κρίση τους) κοινωφελή σκοπό. Οι ΜΚΟ ελέγχονται όταν οι κοινωνίες ωριμάζουν και κάνουν κτήμα τους τη μη-κυβερνητική δράση.
Σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει όλοι να βοηθήσουμε, σταματώντας κατ’ αρχήν τον πολύ επικίνδυνο διάλογο που εξελίσσεται αυτή την στιγμή. Επικίνδυνο όχι για τις μεγάλες ΜΚΟ που έχουν μακρύ έργο και ελέγχονται ποικιλοτρόπως, αλλά για όλες αυτές τις μικρές γνήσιες προσπάθειες που αναπτύσσονται στη χώρα μας και τις οποίες αυτή την εποχή χρειαζόμαστε.
Ο Κωνσταντίνος Λιαρίκος είναι επικεφαλής προγράμματος και λειτουργιών του WWF Ελλάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου