Ο πολύ στενός κορσές της Ε.Ε.

Οι εκθέσεις του Γραφείου Προυπολογισμού της Βουλής έχουν πάντοτε ενδιαφέρον, μιας και δεν μασάνε τα λόγια τους σε σύγκριση με τις εκθέσεις άλλων θεσμικών οργάνων, και τούτο, διότι κανείς από την εκτελεστική εξουσία δεν είναι υποχρεωμένος να τις λαμβάνει υπ' όψιν. Έτσι η αξία τους  εκτιμάται κυρίως από την εκάστοτε αντιπολίτευση, η οποία όμως στερείται εξουσίας. 

Το ίδιο άλλωστε συμβαίνει και με τις εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η τελευταία για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες που βρίσκονται κάτω από την κυριαρχία της Τρόικας, την ίδια δε τύχη θα έχει και η Έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, το οποίο ευτυχώς που ξύπνησε την τελευταία στιγμή, γιατι θα έρχονταν οι ευρωεκλογές και δεν θα το έπαιρνε καν χαμπάρι. Γίνεται κάποιος ντόρος στα ΜΜΕ την ημέρα της δημοσίευσης των εν λόγω εκθέσεων, άντε και την επόμενη μέρα, και μετά, ως συνήθως, πάμε γι' άλλα.

Η τελευταία έκθεση του Γραφείου Προυπολογισμού της Βουλής που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν καμια βδομάδα λέει μερικά ωραία πράγματα για τη βιωσιμότητα του χρέους και γενικώς δια το πού βαδίζομεν ως χώρα, αλλά εκεί που θα σταθώ είναι στο κεφάλαιο 3, όπου περιγράφεται το καινούργιο κοστουμάκι των περιορισμών όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική των χωρών της ΕΕ, αλλά και ο κατάλογος των πειθαρχικών μέτρων που θα επιβάλλονται σε όσες δεν κατορθώσουν να χωρέσουν στα στενά αυτά ρούχα.

Τόσο τα μέτρα, όσο και οι ποινές έχουν ψηφισθεί από την ελληνική κυβέρνηση και αποτελούν προυποθέσεις παραμονής στη μεγάλη παρέα της ΕΕ και της ΕΖ ειδικότερα.

Οι νέοι περιορισμοί και δεσμεύσεις για την ελληνική δημοσιονομική πολιτική, οι οποίοι θα πρέπει εφ εξής να ακολουθούνται πιστά δεν αφήνουν ούτε ένα περιθώριο για την άσκηση ανεξάρτητης εθνικής πολιτικής, και το ερώτημα που εγείρεται είναι κατά πόσον θα μπορέσει η νέα κυβέρνηση, πολύ πιθανόν του ΣΥΡΙΖΑ, να κινηθεί αυτόνομα με βάση τους δικούς της στόχους, οι οποίοι βεβαίως βεβαίως έρχονται σε αντίθεση με τους στόχους της Γερμανίας, χωρίς ταυτόχρονα να διαρρήξει τις σχέσεις της με την ΕΖ, αλλά και με την ίδια την ΕΕ.

Ιδού ο γρίφος, ο οποίος κάτω από τους σημερινούς συσχετισμούς φαντάζει δυσεπίλητος. Κι όχι μόνο για την Ελλάδα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες και με την άνοδο, δικαίως, του ευρωσκεπτικισμού, η ΕΕ δεν φαίνεται να έχει και πολύ μέλλον.

Οι κανόνες και οι απολαυστικές(!) ποινές έχουν ως εξής:

• Κάθε κράτος μέλος θεσμοθετεί και τηρεί τον κανόνα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού («χρυσός κανόνας»). Τα κράτη μέλη πρέπει να υιοθετήσουν κανόνες αυξημένης (συνταγματικής) ισχύος που περιορίζουν το διαρθρωτικό έλλειμμα των προϋπολογισμών στο 0,5% του ΑΕΠ (golden rule). Περιορίζει δηλαδή τη δυνατότητά τους να αναλαμβάνουν νέα χρέη! Ως προς τα χρέη: Οι χώρες που έχουν λόγο χρέους προς ΑΕΠ άνω του 60% οφείλουν να μειώνουν το υπερβάλλον χρέος κατά 1/20 κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες αυτές, που είναι οι χώρες της περιφέρειας της Ε.Ε, πρέπει να έχουν κάθε χρόνο όχι μόνο ισοσκελισμένους αλλά πλεονασματικούς προϋπολογισμούς. Αν δεν επιτυγχάνεται αυτό, τότε επιβάλλεται πρόστιμο 0,2% του ΑΕΠ και ταυτόχρονα διακόπτεται η χορήγηση πόρων από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Τα κράτη μέλη οφείλουν να ενσωματώσουν τον κανόνα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού  (και τον μηχανισμό αυτόματος διόρθωσης) στην εθνική τους νομοθεσία, κατά προτίμηση σε συνταγματικό επίπεδο έως την 1.1.2014. Αν η ενσωμάτωση δεν γίνει εμπρόθεσμα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει τη δικαιοδοσία, μετά από προσφυγή ενός κράτους μέλους, να λάβει απόφαση επί του θέματος και να την συμπληρώσει με ποινή μέχρι 0,1% του ΑΕΠ αν το κράτος μέλος δεν συμμορφωθεί προς την απόφασή του.

• Κάθε κράτος μέλος αποφασίζει μεσοπρόθεσμους στόχους (Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής τετραετούς διάρκειας, το οποίο όμως θα «επικαιροποιείται»).Το Μεσοπρόθεσμο θα πρέπει να είναι συμβατό με τους γενικούς προσανατολισμούς οικονομικής πολιτικής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Οι εθνικοί προϋπολογισμοί κάθε έτους  θα πρέπει να κινούνται εντός των ορίων του Μεσοπρόθεσμου. Θα πρέπει να περιλαμβάνει τα μέτρα που θα διασφαλίσουν τη δημοσιονομική ισορροπία για την περίοδο μετά το τρέχον Μνημόνιο. Θα γίνουν τότε φανερές οι δεσμεύσεις της χώρας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.   

• Κάθε κράτος μέλος εφαρμόζει πολιτικές που οδηγούν σε διατηρήσιμα αποτελέσματα (λέγε μεταρρυθμίσεις).

• Εθνικός νόμος θα πρέπει να προβλέπει μηχανισμό αυτόματης διόρθωσης τυχόν αποκλίσεων από δημοσιονομικούς στόχους.

• Ο προϋπολογισμός θα υπόκειται σε προληπτική εποπτεία/ έλεγχο μέσα από την  πολύπλοκη διαδικασία του «ευρωπαϊκού εξαμήνου». Η διαδικασία αυτή του ευρωπαϊκού εξαμήνου έχει ως στόχο να εμποδίσει τη μετάδοση σε άλλα κράτη μέλη των συνεπειών που έχουν «κακοσχεδιασμένες» εθνικές πολιτικές.

• Η πορεία εκτέλεσης των προϋπολογισμών θα ελέγχεται στενότερα από την Επιτροπή με την οποία η κυβέρνηση (κάθε κυβέρνηση) θα βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία διαβούλευσης. Συναφώς, καθιερώνονται διάφορα προληπτικά μέτρα για να αποφευχθούν μεγάλες αποκλίσεις από τους (από κοινού) συμπεφωνημένους στόχους.

• Τα συμβαλλόμενα κράτη που υπόκεινται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα πρέπει  να συμφωνούν με την Επιτροπή «πρόγραμμα δημοσιονομικής και οικονομικής εταιρικής σχέσης», που θα περιλαμβάνει και λεπτομερή προγράμματα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ώστε να διασφαλισθεί μια διαρκής μείωση υπερβολικών ελλειμμάτων. Η εφαρμογή τους θα εποπτεύεται από την Επιτροπή και το Συμβούλιο μαζί με τους ετήσιους προϋπολογισμούς.

• Ο εθνικός προϋπολογισμός θα πρέπει να  ελέγχεται από ανεξάρτητες εθνικές αρχές.

• Κάθε χώρα θα υπάγεται σε καθεστώς «ενισχυμένης εποπτείας» όταν προσφεύγει στη χρηματοδοτική στήριξη του Ε.Μ.Σ. Ο  κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 472 / 2013 για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στην Ζώνη του Ευρώ προβλέπει στο άρθρο 14 ότι  «Τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ…»

• Η σύναψη μνημονίου συνεννόησης (memorandum of understanding)  προβλέπεται γενικά για κάθε δάνειο που θα χορηγείται από τον Ε.Μ.Σ. Ο Ε.Μ.Σ. «θα κινητοποιεί πόρους και θα προσφέρει στήριξη για τη σταθεροποίηση υπό αυστηρούς όρους οικονομικής πολιτικής» (strict conditionality).

• Καθιερώθηκε  η «διαδικασία υπερβολικών ανισορροπιών» (excessive imbalances procedure, EIP) για την έγκαιρη αντιμετώπιση μακροοικονομικών ανισορροπιών που μπορεί να αποτυπώνονται στο εξωτερικό ισοζύγιο και άλλα μεγέθη.

• Ο κανονισμός 1176/2011 (ανήκει στο λεγόμενο six - pack) καθιερώνει ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης με βάση συγκεκριμένους δείκτες (ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, μερίδιο των εξαγωγών στις αγορές, μοναδιαίο κόστος εργασίας κ.α.). Για τις χώρες της Ζώνης του Ευρώ καθιερώνει ισχυρότερο μηχανισμό συμμόρφωσής τους καθώς προβλέπεται μια έντοκη  κατάθεση ενός ποσού αν δεν συμμορφώνονται προς τις συστάσεις. Επίσης, καθιερώνει τη λεγόμενη διαδικασία αντίστροφης πλειοψηφίας που κάνει δυσχερέστερη την διακοπή της διαδικασίας από μια ομάδα χωρών.

• Εφαρμόζεται η «ανοιχτή μέθοδος συντονισμού». Επί τη βάσει ρητά αναφερόμενων αρχών και δεικτών τα κράτη μέλη καταρτίζουν κάθε χρόνο προγράμματα δράσεων που στο τέλος ενσωματώνονται σε άλλα που προβλέπονται σε διαφορετικούς κανονισμούς (π.χ. Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων). Η επιλογή των μέτρων, που όμως θα πρέπει να είναι συμβατά με το γενικό πλαίσιο αρχών και δεικτών, ανήκει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα παρακολουθούν και εποπτεύουν πολιτικά την εφαρμογή των δράσεων. Το Euro-Plus-Pact αποτελεί ένα ακόμη βήμα διείσδυσης στην εθνική κυριαρχία.

• Προβλέπεται εμπλοκή του Δ.Ν.Τ. σε αμιγώς ενωσιακούς κανονισμούς.

• Η νέα «αιρεσιμότητα» (conditionality) στα Διαρθρωτικά ταμεία. Η αξιοποίησή τους θα στηρίζεται στα Σύμφωνα Εταιρικής Σχέσης (Σ.Ε.Σ, partnership agreements που αντικαθιστούν το Ε.Σ.Π.Α). Αλλά:  Η απόκλιση θα μπορεί να οδηγεί σε αναστολή ή ακύρωση της χρηματοδότησης, και άλλα πολλά…

• Νέα διαδικασία επιβολής κυρώσεων. Το δημοσιονομικό σύμφωνο διευκολύνει την έναρξη και εξέλιξη μιας διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος σε βάρος ενός κράτους μέλους. Π.χ. καθιερώνει την αρχή της αντίστροφης πλειοψηφίας για τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης αν επιχειρηθεί να διακοπεί η διαδικασία σε περίπτωση μη συμμόρφωσης κράτους μέλους με τις συστάσεις. Κάθε κράτος μέλος  μπορεί να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αν εκτιμά ότι άλλο κράτος δεν τηρεί τις δεσμεύσεις του συμφώνου. Αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο συμφωνήσει, μπορεί να επιβάλει  κύρωση έως το 0,1% του ΑΕΠ  του μη συμμορφούμενου κράτους. Κατά ενδιαφέροντα τρόπο δεν αποφασίζουν τελικά οι πολιτικοί του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά μια ανεξάρτητη αρχή για την επιβολή κυρώσεων, σε αντίθεση με ό,τι προβλέπει το Σ.Σ.Α. Με τον τρόπο αυτόν ελπίζεται ότι αυξάνεται η αξιοπιστία του συστήματος πειθάρχησης και κυρώσεων. Όμως οι κυρώσεις μόνον για την  περίπτωση που οι κυβερνήσεις δεν καθιερώνουν το όριο του 0,5% και όχι σε περίπτωση που δεν το τηρούν! 

 cynical