“Η τέχνη είναι μια απάτη, όπου ο απατών είναι ειλικρινέστερος του μη απατώντος και ο απατώμενος, σοφότερος του μη απατουμένου.” Πλάτων
Υπάρχει ένα ανέκδοτο, παλιό, παλιό ίσως όσο και ο κόσμος.
Κάποιοι τσακώνονται για το παλιότερο επάγγελμα του κόσμου.
«Μα βεβαίως είναι η χειρουργική», λέει ο χειρουργός. «Πώς αφαίρεσε το οστό του Αδάμ ο Θεός;»
«Αστειεύεσαι, φίλε μου», λέει ο αγγειοπλάστης. «Από πηλό δεν πλάστηκε ο Αδάμ;»
«Ξεχάστε ‘το», λέει ο αρχιτέκτονας. «Πριν τον άνθρωπο ο Θεός έχτισε τον κόσμο.»
Αλλά, εκεί στην άκρη του τραπεζιού, είναι ο πολιτικός και γελάει. Όταν γυρνάνε να τον κοιτάξουν λέει με σιγουριά: «Και το χάος ποιος νομίζετε ότι το έφτιαξε;»
Η πολιτική δεν είναι η τέχνη του ψεύδους, όπως πολλοί νομίζουν. Η πολιτική είναι η τέχνη της ελάχιστης αλήθειας.
Κανένας πολιτικός δεν ψεύδεται. Απλά ποτέ δεν λέει ολόκληρη την αλήθεια.
Αυτό είναι το μυστικό μιας επιτυχημένης πολιτικής καριέρας.
Η ύψιστη τέχνη της εξαπάτησης είναι… η τέχνη.
Αλλά το παράδοξο με την τέχνη είναι ότι ο απατώμενος έχει επίγνωση της απάτης και ωφελείται από αυτήν.
Ο θεατής γνωρίζει ότι ο ηθοποιός που βλέπει μπροστά του δεν είναι ο Κοβάλσκι. Αλλά αν δεν αφεθεί να απατηθεί, τότε δεν θα επέλθει η κάθαρση (η αριστοτέλεια κάθαρση).
Αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τον δέκτη, αλλά και από τον πομπό. Αλλιώς είναι να βλέπεις τον Γκλέτσο και αλλιώς τον Μπράντο –ως Κοβάλσκι.
Ένα καλό βιβλίο, λένε, δεν πρέπει να σε κάνει να σκέφτεσαι το συγγραφέα του, αλλά τον εαυτό σου. Πρέπει να υπάρξει ταύτιση με τους ανύπαρχτους ήρωες, ώστε να ζήσεις μαζί τους –ενδεχομένως και να πεθάνεις μαζί τους.
Έτσι επέρχεται η κάθαρση. Ζώντας τη ζωή κάποιου άλλου, παθαίνοντας τα πάθη κάποιου άλλου, πεθαίνοντας το θάνατο κάποιου άλλου.
Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος αν ο ίδιος ο καλλιτέχνης αντιλαμβάνεται ότι είναι ένας «απατεώνας».
Ρωτήσανε κάποτε τον Φλωμπέρ ποια ήταν η Μαντάμ Μποβαρί, αν είχε στηριχτεί σε κάποιο αληθινό πρόσωπο για να τη «δημιουργήσει».
Και ο Φλωμπέρ απάντησε: «Η Μποβαρί είμαι εγώ!»
Ο καλλιτέχνης είναι ένας παρανοϊκός.
Αν προσπαθήσει να πείσει τον θεατή/ακροατή/αναγνώστη ότι είναι «κάποιος άλλος» θα αποτύχει.
Αν προσπαθήσει να πείσει τον εαυτό του ότι είναι «κάποιος άλλος» θα αποτύχει.
Ο μόνος τρόπος να πείσει είναι… να γίνει αυτός ο «κάποιος άλλος».
Ο καλλιτέχνης δεν ψεύδεται, μεταμορφώνεται. Δεν υποκρίνεται, βιώνει.
Γι’ αυτό η τέχνη, όταν την κάνουν μεγάλοι καλλιτέχνες, μοιάζει περισσότερο αληθινή και από τη ζωή, χωρίς πάντα να τη μιμείται.
Γι’ αυτό μας συγκινεί μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, ένας εξπρεσιονιστικός πίνακας και ένα ποίημα.
Η τέχνη είναι η αλήθεια, δοσμένη με ένα τεράστιο –κατά συνθήκη- ψέμα.
Η πολιτική είναι το ακριβώς αντίθετο: Είναι το ψέμα, η απάτη, που στηρίζεται σε μικρές –κατά συνθήκη- αλήθειες.
Σε αντίθεση με τον καλλιτέχνη, ο οποίος πρέπει να πιστέψει στο μεγάλο του ψέμα για να γίνει πιστευτός, ο πολιτικός προσπαθεί να πείσει με τη μικρή του αλήθεια για να γίνει αρεστός.
Η τέχνη είναι η μεγάλη απάτη που φανερώνει την αλήθεια.
Η πολιτική είναι η μικρή αλήθεια που κρύβει την απάτη.Όσοι αφήνονται να εξαπατηθούν από την τέχνη καθαίρονται.
Όσοι αποδέχονται τις αλήθειες της πολιτικής εξαπατώνται.
Στην πολιτική οι πολιτικοί κερδίζουν πάντα όλοι. Μόνο οι πολίτες χάνουν.
Στην τέχνη οι περισσότεροι καλλιτέχνες χάνονται. Αλλά πρέπει να καούν πολλοί για να φωτιστεί ένας.
Κάπως έτσι είναι και η ζωή:
Όσοι ζουν με τις μικρές τους αλήθειες υπηρετούν μια μεγάλη απάτη.
Όσοι ποθούν τη μεγάλη αλλαγή καίγονται.
Αλλά, ίσως, όπως είπε και ο τροβαδούρος: «It’s better to burn out than to fade away…»
sanejoker
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου