Η πολιτική μετάφραση της διαμαρτυρίας

Θοδωρής Παπαθεοδώρου.
Οι διαμαρτυρίες στις πλατείες όλο αυτό το διάστημα εκπέμπουν -πέρα από τη θυμική αντίδραση και τα κάθε είδους «αντι-» – ένα βασικό πολιτικό μήνυμα: πολίτες, που οπωσδήποτε προέρχονται από  ένα ευρύ φάσμα του πολιτικού χώρου, αμφισβητούν πλέον ανοιχτά τη νομιμοποίηση, αλλά και την ικανότητα, του πολιτικού προσωπικού να βρει δρόμο εξόδου από την κρίση.

Ωστόσο, την ώρα που το κράτος καταρρέει, που  η λειτουργία του εξαρτάται άμεσα από την καταβολή της επόμενης δόσης του δανείου, που οι όροι δανεισμού γίνονται όλο και περισσότερο δυσβάσταχτοι, που η ανασφάλεια για το μέλλον εκατομμυρίων πολιτών μεγαλώνει, δεν έχουμε την πολυτέλεια να προσθέσουμε στην οικονομική κρίση μία βαθύτερη και με ανυπολόγιστες συνέπειες κοινωνική και πολιτική κρίση. Χρειάζεται να υπάρξει άμεσα μία πολιτική μετάφραση της αγανάκτησης, της διαμαρτυρίας και της οργής του κόσμου και αυτή να εισακουσθεί από τους πολιτικούς.
Και εξηγούμαι. Η απονομιμοποίηση της πολιτικής και των πολιτικών προήλθε, σε μεγάλο βαθμό, από τη μέχρι τώρα διαχείριση της κρίσης. Ένα μέρος του υπάρχοντος πολιτικού προσωπικού που ενεπλάκη στην παραγωγή των συνθηκών που μας οδήγησαν στην κρίση, ήδη από τις προηγούμενες δεκαετίες, διαχειρίζεται σήμερα την έξοδο από την κρίση. Αυτό οδηγεί σε κρίση εμπιστοσύνης, στο βαθμό που η αναξιοπιστία, οι αποτυχημένες πρακτικές και τα φθαρμένα υλικά του παρελθόντος βαθαίνουν την οικονομική, κοινωνική και πολιτική χρεοκοπία.  Αυτό οι πολίτες το καταλαβαίνουν και αντιδρούν με οργή. Και, βεβαίως, δεν θα αντιδρούσαν έτσι – γιατί είχαν ελπίδα και προσδοκίες ακόμα και όταν ξεκίνησε η κρίση- αν έβλεπαν ότι υπάρχει ευθύνη, συνεννόηση, αποφασιστικότητα και σχέδιο. Δεν το βλέπουν, όμως!
Είναι αδιανόητο ότι η διαχείριση της κρίσης στη χώρα μας ξεκίνησε με τη στοχοποίηση των πολιτών και της κοινωνίας ως συνυπεύθυνων για τη σημερινή κατάσταση (τεμπέληδες δημόσιοι υπάλληλοι, πολίτες-πελάτες του συστήματος, παρασιτική επιχειρηματικότητα, χαμηλής ποιότητας πανεπιστήμια- ανάξιες διοικήσεις, φοροφυγάδες επαγγελματίες κ.λ.π.) Σίγουρα όλοι έχουμε ευθύνη για την κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα, αλλά σίγουρα δεν έχουν το ίδιο μερίδιο ευθύνης  οι πολίτες με τους πολιτικούς που άσκησαν τη διακυβέρνηση.  Ζητούμενο ακόμα σήμερα παραμένει η οφειλόμενη ανάληψη αυτής της ευθύνης και όχι μόνο η μεταβίβασής της ή ο επιμερισμός της.
Η απονομιμοποίηση προήλθε, επίσης, από το γεγονός ότι εδώ και ένα περίπου χρόνο δεν κατατέθηκε ή/και δεν εξηγήθηκε ένα συγκεκριμένο συνολικό σχέδιο για τις βασικές μεταρρυθμίσεις που έχει απολύτως ανάγκη η ελληνική κοινωνία και το κράτος για να βγει από την κρίση, τους όρους, τις διαδικασίες και το όφελος που θα υπήρχε από αυτές. Αντίθετα, η συνεχής επίκληση των επιταγών της τρόικας και των δανειστών μας για τη λήψη νέων μέτρων δείχνει στους πολίτες ότι τελικά η αρμοδιότητα της διακυβέρνησης της χώρας έχει περάσει σε διεθνή κέντρα και ότι η πολιτική λειτουργία εξελίχθηκε σε μία γραφειοκρατική διαδικασία μεταβίβασης/εκτέλεσης εντολών. Η απονομιμοποίηση των θεσμών διολίσθησε σε απονομιμοποίηση της πολιτικής λειτουργίας και του πολιτικού συστήματος. Αυτό, στην αρχή, δημιούργησε φόβο στους πολίτες και μετά τη διάψευση των προσδοκιών τους,  ο φόβος έγινε οργή και αγανάκτηση. Η απονομιμοποίηση της πολιτικής δεν προήλθε από κάποια «μεταρρυθμιστική κόπωση», αλλά διαμορφώθηκε μέσα από την απουσία αναζήτησης συναίνεσης και σύμπραξης από την ίδια την κοινωνία που καλείται να κάνει θυσίες, καθώς και τη μη ανάληψη της ευθύνης από εκείνους τους πολιτικούς που δεν υπήρξαν επαρκείς και αποτελεσματικοί.
Μεταρρυθμίσεις σήμερα χωρίς σχέδιο και χωρίς τη σύμπραξη της κοινωνίας δεν μπορούν να γίνουν. Και τούτο, όχι επειδή είναι αδύνατο να συγκρουσθεί η πολιτική με κατεστημένα συμφέροντα, ή γιατί η κοινωνία αρνείται να ακολουθήσει, αλλά, αντίθετα γιατί για να πετύχουν μεγάλες μεταρρυθμίσεις σε καιρούς οικονομικής κρίσης χρειάζονται απαραίτητα τη στήριξη και τη σύμπραξη των πολιτών που θα τις δεχθούν και θα τις υλοποιήσουν. Αλλιώς θα καταρρεύσουν.
Η απονομιμοποίηση προήλθε, τέλος από τους όρους και τον τρόπο άσκησης της πολιτικής. Δεν είναι δυνατόν να θέλουμε να αλλάξουμε το διεφθαρμένο  και παρωχημένο πελατειακό σύστημα της μεταπολίτευσης αλλάζοντας απλώς ρητορική. Η πολιτική των κλειστών κυκλωμάτων, των εμμονικών στρατηγικών, των επικινδύνων ερασιτεχνισμών, των επικοινωνιακών τεχνασμάτων, του λεκτικού εξωραϊσμού της πραγματικότητας και της κατ’εξακολούθηση στοχοθέτησης διαφορετικών κάθε φορά κομματιών της ελληνικής κοινωνίας έβγαλε, τελικά, τον κόσμο στις πλατείες…
Νομίζω ότι σε αυτή την κρίσιμη περίοδο που διανύει η χώρα θα πρέπει να συμφωνήσουμε στην ανάγκη μίας νέας νομιμοποίησης της πολιτικής μέσα από την κοινωνία. Χρειάζεται να αναζητηθεί η ευρύτερη δυνατή συναίνεση πολιτικών δυνάμεων και πολιτών πάνω σε ένα συνολικό σχέδιο των βασικών και σημαντικών μεταρρυθμίσεων. Συναίνεση δεν σημαίνει ούτε λευκή επιταγή ούτε εκ προοιμίου υποταγή. Σημαίνει συμφωνία τώρα με σαφείς όρους και προϋποθέσεις για αλλαγή πορείας και έξοδο από την κρίση, με ευθύνη, ικανότητα και αποτελεσματικότητα στη διακυβέρνηση.
Η πολιτική μετάφραση της διαμαρτυρίας των πολιτών είναι η απαίτηση μίας τέτοιας αλλαγής πορείας με πολιτικούς και πολίτες που θα κλείσουν τον κύκλο της μεταπολίτευσης χωρίς διχασμούς και θα ξαναδώσουν νόημα και ελπίδα στη λειτουργία μίας πραγματικά αντιπροσωπευτικής και συμμετοχικής Δημοκρατίας.
*Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου είναι Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
 Η προϊούσα αποξένωση των πολιτών από την πολιτική μεταβάλλεται βαθμιαία σε ένα σοβαρό αστάθμητο παράγοντα για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, αλλά και της ίδιας της Δημοκρατίας...