Να ζει κανείς ή να μη ζει;

Ίσως, από τις πιο γνωστές φράσεις στην ιστορία της Λογοτεχνίας. Σίγουρα χιλιοειπωμένη (και βάλε), σε διάφορες εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Ανήκει στον Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Αυτός ήταν ο πατέρας της, ο εμπνευστής της. Και ως τέτοιος αποφάσισε να την τοποθετήσει στα χείλη του Άμλετ, όταν ο τελευταίος μετά από μια αδυσώπητη εσωτερική πάλη την αναφώνησε, αναζητώντας διέξοδο στο υπαρξιακό του τέλμα.

Η φράση σήμερα έχει, αν μη τι άλλο, εκφυλιστεί. Χρησιμοποιείται χωρίς την κύρια και βαθιά σημασία της, πολλές φορές ειρωνικά ή και σαρκαστικά, σαν να μην υπήρξε ποτέ η άγρια διαπάλη του Άμλετ με τον ίδιο του τον εαυτό. Και τι βαθύ μπορεί να κρύβει το αυτονόητο, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς. Η Λογοτεχνία δεν είναι αυτό που διαβάζουμε, αλλά αυτό που κρύβεται με έντεχνο τρόπο πίσω από τις λέξεις. Και πίσω από τη φαινομενικά απλοϊκή, για κάποιους (δυστυχώς) φαιδρή κ.λ.π. ερώτηση, "Να ζει κανείς ή να μη ζει;", κρύβεται ένα μεγάλο και αιώνιο υπαρξιακό ερώτημα.
Ποιο είναι αυτό; Με ποιον τρόπο θα πρέπει να ζει κανείς!

Και εξηγούμαι... Υπάρχουν δύο εκδοχές στη ζωή μας. Η μία είναι να αποδεχόμαστε παθητικά το καθετί, παγιδευμένοι στη σφαίρα της μοιρολατρίας και σ’ έναν ατελείωτο ντετερμινισμό. Έτσι ανήμποροι, ετεροκαθορισμένοι και άβουλοι δεν είμαστε παρά θιασώτες της ίδιας μας της ζωής, μαριονέτες που ακολουθούν την κίνηση των δακτύλων κάποιου Άλλου.

Στην άλλη εκδοχή, είμαστε οι μεγάλοι αρνητές της μοίρας. Εκείνοι που δεν δέχονται και δεν αποδέχονται να παίζουν τον ρόλο του κομπάρσου στο έργο της ζωής τους. Εκείνοι που πράττουν και ταυτόχρονα αναλαμβάνουν την ευθύνη των όσων κάνουν. Εκείνοι που υψώνουν το ανάστημά τους για να δουν μόνοι τους το ηλιοβασίλεμα, χωρίς να χρειάζεται να σκαρφαλώσουν στις πλάτες άλλων. Εκείνοι που δεν επιλέγουν την αδράνεια, αλλά τον κίνδυνο της τριβής. Ξέρω, η δεύτερη εκδοχή στην εποχή μας ξενίζει. Η επίπλαστη και εφήμερη ευτυχία πάνω στην οποία είχε κάτσει αναπαυτικά μια ολόκληρη κοινωνία κατέρρευσε, αλλά φάνηκε πως ο κρότος του γκρεμίσματος δεν ήταν ικανός να μας ταρακουνήσει. Ίσως γιατί μέσα μας ευελπιστούμε με έναν μαγικό τρόπο να ξανακάτσουμε αναπαυτικά με αντάλλαγμα, και πάλι, την ίδια μας τη ζωή.

Ακούγεται και είναι τρομακτικό.
Κόψε τα υποστηρικτικά σκοινιά της μαριονέτας και προσπάθησε πρώτα να σταθείς, έπειτα να περπατήσεις και στο τέλος να τρέξεις. Θα τα καταφέρεις. Μα ακόμα και αν δεν τα καταφέρεις, θα έχεις προσπαθήσει. Θα έχεις δράσει. Θα έχεις ζήσει.

Ευάγγελος Τρ.